معمای زندانمرحوم حاج سید احمد زنجانى در کتاب الکلام یجرّ الکلام شهرى را فرض مىکند به نام شهر پاکان که ساکنان آن همه و همه به دستورات دینى عمل مى کنند و هیچگونه تخلّف وسرپیچى از برنامه هاى دین ندارند؛ سپس فرض مىکند جمعى به این شهر مقدس سفر کرده ومراجعت نموده اند و گزارش سفر خود را چنین مىدهند:
در شهر پاکان هیچ یک از ادارات دولتى مرسوم در شهر ماها نیست، نه شهربانى دارد، نه ژاندارمرى، نه دادگسترى، نه شهردارى، نه زندان و... چون در این شهر نه ظلم و ستم هست، نه دزدى هست، نه تقلب هست، نه کلاهبردارى هست، نه اجحاف هست و هیچ کس ازدست هیچ احدى شکایت ندارد تا اداراتى باشد و رسیدگى به آن کنند و علت آن که شهردارى ندارد چون تمام کارهاى عمومى را نیز مردم خود انجام مىدهند، هر کس جلو خانه خودش را پاک و پاکیزه مىکند، کوچه ها و خیابان ها پاکیزه و نظیف و روشن است،تمام خانه ها و مغازه ها در این شهر درشان باز و هیچ قفل و کلیدى در این شهر نیست، حتى شبها نیز در خانه ها و مغازه ها باز است تمام اجناس روى آن قیمت نوشته شده و اگر جنسى عیبى داشته باشد، حتى عیب مخفى، یادداشت به آن چسبیده است، اگر صاحب دکان نباشدو مشترى جنسى بخواهد خودش وزن یا متر مىکند و پول آن را در صندوق که قفل نیست مى گذارد و مى رود و اگر ملتفت عیب نشد و بعد از بردن فهمید، آن را بر مى گرداند و پولشرا از صندوق بر مى دارد.
آموخته ام که ...
